In ziekenhuizen en klinieken kan het waterverbruik oplopen tot 300 à 450 liter per dag per bed, tegenover ongeveer 137 liter thuis. Dit hoge verbruik is gekoppeld aan meerdere behoeften: handhygiëne, sterilisatie in de operatiekamer, het wassen van patiënten wat langer duurt en soms de tussenkomst van verpleegkundig personeel vereist (douches), onderhoud van de oppervlakken, wasruimtes en catering.
Ondanks wat vaak wordt gedacht, leidt het gebruik van veel water in deze context niet noodzakelijk tot een betere hygiëne: een teveel aan water kan inefficiënte praktijken verdoezelen en voorkomt niet stagnatie in de leidingen. Dit creëert een gunstige omgeving voor de ontwikkeling van bacteriën zoals legionella, die zich in slechts 72 uur verspreidt.
Een paradox die vragen oproept: minder water om infecties beter te bestrijden
Om besmetting te beperken, vereisen normen en praktijken in veel landen zuivering en lediging. Zoals in Duitsland met de Trinkwasser norm, die voorschrijft dat waterpunten na 72 uur niet-gebruik moeten worden geleegd. In andere landen worden de kranen gewoon één keer per week voor enkele minuten opengedraaid. Maar over het algemeen wordt bij legionella een thermische spoeling van 70-80 °C aanbevolen. Dit is een energie-intensieve maatregel die, afhankelijk van de staat van de netwerken, complex kan zijn om te implementeren. Al deze maatregelen worden genomen zonder specifiek te richten op de weinig gebruikte of besmette delen van het netwerk, wat leidt tot overmatig waterverbruik.
Hoe kunnen we dan het bacteriologische probleem in zorginstellingen aanpakken zonder water te verspillen?
Concrete oplossingen: wanneer innovatie het verbruik vermindert
In de praktijk moet worden begrepen dat de hoge waterbehoefte van een ziekenhuis normaal is om de hierboven genoemde redenen. Douches, wastafels, toiletspoelingen: het is tegenwoordig echter mogelijk om de hoeveelheid water precies af te stemmen op de behoeften, waardoor verspilling wordt voorkomen en tegelijkertijd een echte hygiënische veiligheid wordt gewaarborgd.
Daarom heeft de NF M het debiet van douche- en wastafelkranen verder beperkt. Les DELABIE douchemengkranen, met een maximum debiet van 9 l/min (ref. 2739EP), zijn uitgerust met debietbegrenzers die voldoende druk handhaven voor het wassen en overtollig water voorkomen. Hetzelfde principe wordt toegepast op de DELABIE wastafelmengkranen, waarvan het debiet doorgaans wordt geregeld op 5 l/min (ref. 2721TEP).
Sequentiële of thermostatische mengkranen (ref. H96001BEL) mengen warm en koud water naar behoefte, garanderen een stabiele temperatuur en verminderen zo de hoeveelheid water die tijdens het instellen van de temperatuur wordt verspild. Naast het verbeteren van het comfort van de gebruiker verminderen ze ook het energieverbruik dat gepaard gaat met de productie van warm water, terwijl ze helpen de bacteriegroei te beperken dankzij een geoptimaliseerd debiet.
Wat betreft het protocol voor het handen wassen door zorgpersoneel, zijn elektronische kranen tegenwoordig het meest geschikt. Een wandoplossing zoals de TEMPOMATIC elektronische wastafelkraan wandmodel (bijvoorbeeld ref. 20801T2) detecteert handen met infrarood. De kraan opent alleen wanneer de gebruiker dichterbij komt en sluit automatisch wanneer hij zich verwijdert, waardoor onnodig waterverbruik wordt voorkomen.
Tot slot kunnen toiletspoelingen ook een echte bron van waterverspilling en bacteriegroei zijn. Enerzijds brengt een mechanisme met reservoir een hoog risico op lekkage met zich mee (tot 200 m³ verspild water per jaar), anderzijds vormt het ook een gezondheidsrisico omdat het water grotendeels stil staat. Om deze risico’s te vermijden, is het spoelsysteem zonder reservoir (ref. 763000, 464000/464006) dankzij het betrouwbare mechanisme en zonder waterstagnatie de beste optie.
Bovendien beschikt de elektronische kraan over een periodieke spoeling, die 24 uur na het laatste gebruik een waterstroom activeert. Deze gerichte spoeling maakt regelmatige watervernieuwing mogelijk, waardoor bacteriegroei wordt beperkt zonder overconsumptie.
Organisatie en onderhoud: de verborgen kant van waterbesparing in ziekenhuizen
Naast hoogwaardige apparatuur speelt proactief netwerkbeheer een doorslaggevende rol bij waterbesparing in ziekenhuizen. Het is essentieel om als eerste stap de watertappunten te identificeren die een gezondheidsrisico vormen, vooral de punten die niet vaak worden gebruikt.
Deze zones bevorderen waterstagnatie, wat gunstig is voor de ontwikkeling van bacteriën. Zodra deze punten zijn geïdentificeerd, is een eenvoudige en duurzame oplossing het vervangen van bestaande kranen of het installeren van een DELABIE elektronische mengkraan in de nabijheid ervan.
Tegelijkertijd is het essentieel om de temperatuur van het water regelmatig te monitoren (om te zorgen dat het niet in het bereik van 25-45 °C blijft, wat bevorderlijk is voor legionella), om lekken snel op te sporen en te herstellen (een enkele druppel per seconde leidt uiteindelijk tot tientallen liters per dag verlies) en om de biofilm te controleren via monsters of gerichte inspecties. Door deze maatregelen te integreren in een preventief onderhoudsplan, wordt het risico op bacteriële besmetting effectief verminderd en systematisch waterverspilling vermeden.
Wanneer besparing en hygiëne hand in hand gaan: naar een duurzamer ziekenhuis
Water besparen in ziekenhuizen betekent niet dat er wordt bezuinigd op hygiëne, integendeel: door onnodig waterverbruik te verminderen, wordt stagnatie en dus het risico op bacteriegroei beperkt. Ingrijpende maatregelen (thermische of chemische spoelingen) zijn nog steeds mogelijk bij bewezen besmetting, maar het dagelijkse gebruik kan worden geoptimaliseerd. Het draait allemaal om “beter” te consumeren, het voldoen aan medische behoeften en het waarborgen van de veiligheid van patiënten en personeel, zonder misbruik te maken van een even kostbare als schaarse hulpbron.
